Ministarstvo finansija Republike Srbije donelo je Pravilnik o izmenama i dopunama Pravilnika o porezu na dodatu vrednost. On je objavljen u „Sl. glasniku RS“, br. 65/2024. Stupio je na snagu 10. avgusta 2024. godine, dok je sa primenom počeo 1. septembra 2024. godine.
Donete izmene i dopune Pravilnika posledica su usklađivanja sa propisima iz oblasti elektronskog fakturisanja. Odnosno, tiču se pravila izdavanja računa, računa za sukcesivne isporuke dobara i usluga, sastavljanja internog računa u situacijama kada je primalac dobara/usluga poreski dužnik, novih pravila popunjavanja Obrasca POPDV, vođenja opšte i posebne evidencije o PDV-u i sl.
Podsećamo da su poslednje izmene Pravilnika stupile na snagu 4. aprila 2024. godine, o kojima smo pisali u tekstu Izmene i dopune Pravilnika o PDV-u – april 2024.
U nastavku ćemo se osvrnuti na najvažnije aktuelne promene.
Izmene i dopune Pravilnika u smislu izmene osnovice kada je primalac dobara i usluga poreski dužnik
Član 54. Pravilnika o PDV-u zamenjen je novim članom. Prema njemu, izmena osnovice zavisi od toga da li poreski dužnik ima pravo na odbitak prethodnog poreza po osnovu PDV-a koji je obračunao za promet drugog lica ili ne.
Tako, razlikujemo dva slučaja:
1. Kada poreski dužnik ima pravo na odbitak prethodnog poreza po osnovu PDV-a koji je obračunao za promet drugog lica;
Ukoliko dođe do smanjenja osnovice za oporezivi promet dobara ili usluga, koje je izvršio poreski obveznik, odnosno strano lice koje nije obveznik PDV-a u Srbiji, primalac dobara ili usluga koji je poreski dužnik može da smanji iznos obračunatog PDV-a, ako je:
- sačinio interni račun
- i ispravio odbitak prethodnog poreza.
Dok bitna razlika u odnosu na prethodna pravila jeste sledeća. Poreski dužnik ima pravo da smanji obračunati PDV i ukoliko ne poseduje dokument o smanjenju osnovice od lica koje mu je izvršilo promet, ako ispunjava ostale propisane uslove.
2. Kada poreski dužnik nema pravo na odbitak prethodnog poreza po osnovu PDV-a koji je obračunao za promet drugog lica;
Izuzetno od člana 54. stav 1. Pravilnika o PDV-u, primalac dobara ili usluga koji je poreski dužnik za promet, a nema pravo na odbitak prethodnog poreza po osnovu tog prometa, može da smanji iznos obračunatog PDV-a. I to ako:
- shodno ovom Pravilniku, poseduje dokument o smanjenju osnovice. Odnosno, drugi dokument kojim se potvrđuje da je naknada za promet dobara ili usluga smanjena, izdat od strane lica koje je izvršilo promet (obveznik PDV-a ili strano lice koje nije obveznik PDV-a u Republici Srbiji), a potvrđen od strane primaoca dobara ili usluga;
- je sačinio interni račun.
Izmene i dopune Pravilnika u smislu izmene osnovice i ispravke odbitka prethodnog poreza u slučaju smanjenja avansa
Prema članu 54a, odredbe čl. 53. i 54. ovog Pravilnika shodno se primenjuju i u slučaju kad naplaćeni, odnosno plaćeni avans prestane da se smatra avansom za promet dobara, odnosno usluga u potpunosti ili delimično.
Ako naplaćeni, odnosno plaćeni avans ili deo avansa postane naknada, odnosno deo naknade za izvršeni promet dobara, odnosno usluga, smatra se da nije došlo do smanjenja avansa u smislu stava 1. ovog člana.
A kao i kod prethodne izmene i dopune Pravilnika, gde se radi o prometu dobara i usluga, i ovde važi isti uslov za smanjenje obračunatog PDV-a. To je sačinjavanje internog računa.
Račun kao uslov za poresko oslobođenje sa pravom na odbitak prethodnog poreza
Novim članom 101a. predmetnog Pravilnika, propisan je rok do kojeg treba izdati račun. Tj. pribaviti overu od strane carinskog organa, kako bi poresko oslobođenje za pojedine promete moglo da se koristi.
Dakle, uslov za oslobađanje smatra se ispunjenim, ako je račun izdat/overen od strane nadležnog carinskog organa, zaključno sa 10. danom kalendarskog meseca koji sledi poreskom periodu u kome je promet izvršen. Ukoliko je 10. dan neradni, ne dolazi do pomeranja.
Ovo dalje implicira da bi, ukoliko se račun izda nakon isteka roka, promet bio oporeziv u skladu sa opštim pravilima. Drugim rečima, ukoliko bi došlo do kašnjenja u izdavanju računa, PDV bi morao da se obračuna, ali bi primalac dobara i usluga imao pravo na odbitak prethodnog poreza, u skladu sa opštim uslovima.
Izmene i dopune Pravilnika u smislu internog računa za promet drugog lica
Izmene i dopune Pravilnika regulišu i sledeće.
Primalac dobara i usluga kao poreski dužnik obavezan je da sastavi interni račun. I to u roku od 8 dana od isteka poreskog perioda u kojem je došlo do:
- prometa dobara i usluga,
- povećanja naknade za promet,
- smanjenja naknade za promet,
- plaćanja avansa,
- smanjenja avansa
- i izdavanja računa kod usluga iz člana 5. stav 3. tačka 1) Zakona o PDV-u, usluga neposredno povezanih sa tim uslugama, kao i usluga tehničke podrške prilikom korišćenja softvera, hardvera i druge opreme na određeni vremenski period.
Izuzetno od člana 196. stav 2. tačka 3) Pravilnika, ako dan kada je strano lice izdalo račun i dan kada je poreski dužnik primio račun nisu u istom poreskom periodu, poreski dužnik sačinjava interni račun – strano lice u roku od osam dana od dana isteka poreskog perioda u kojem je primio račun stranog lica.
A jedna od novina jeste i da interni račun mora da sadrži:
- opis osnove sačinjavanja internog računa
- i broj povezanog računa, ukoliko postoji račun sastavljen ranije za konkretan promet.
Prema novom članu 202b, obveznik može da stornira račun za promet drugog lica, dokumente o povećanju i smanjenju, avanse, kao i sve interne račune povezane s njima.
Ukidanje mogućnosti storniranja avansnog računa u slučaju promene poreskog dužnika
Ukoliko, nakon avansnog plaćanja, a u skladu sa Zakonom o PDV-u, dođe do promene poreskog dužnika (pri čemu je po osnovu avansa on bio primalac avansa), obveznik PDV-a koji je izvršio taj promet:
- izdaje račun u kojem iskazuje ukupan iznos osnovice bez PDV-a, a primalac dobara/usluga obračunava PDV za taj promet;
- ima pravo da izvrši ispravku obračunatog PDV-a, ako poseduje dokument primaoca kojim se potvrđuje da je izvršio ispravku odbitka prethodnog poreza, odnosno da PDV po avansnom računu nije koristio.
Obveznik tada izdaje dokument o smanjenju osnovice shodno opštim pravilima.
Brisana je odredba kojom se dozvoljavalo storniranje avansnog računa.
Uvođenje mogućnosti izdavanja jednog računa za više prometa izvršenih istog dana istom licu
Novi član 191a propisuje da obveznik može da izda jedan račun za više prometa dobara i usluga izvršenih jednom licu istog dana, odnosno ako je istog dana za sve promete nastala poreska obaveza u skladu sa zakonom. Osim ako ovim Pravilnikom nije drukčije uređeno.
Takođe, dodat je član 191b.
Shodno njemu, izuzetak je promet objekata, ekonomski deljivih celina u okviru objekata i vlasničkih udela na tim dobrima. Za taj promet izdaje se poseban račun. Dok u njemu mogu biti iskazani podaci o prometu jednog ili više dobara iz stava 1. ovog člana, nezavisno od toga da li postoji obaveza obračunavanja PDV, stope PDV po kojoj se obračunava PDV i da li je poreski dužnik isporučilac ili primalac dobara u skladu sa Zakonom.
Nova pravila za izdavanje računa za sukcesivne isporuke
Ovde moramo napraviti razliku između računa i e-fakture.
Glavna novina kod običnih računa (drugi računi, koji nisu e-faktura) odnosi se na obveznike kojima je poreski period kalendarsko tromesečje. Ovi obveznici:
- nemaju obavezu da izdaju račun najmanje tri puta u poreskom periodu;
- mogu izdati jedan račun za sve isporuke tom licu u poreskom periodu.
Inače, račun za više pojedinačnih isporuka svi obveznici (nezavisno od poreskog perioda) mogu izdavati:
- najranije na dan kada je izvršen poslednji promet dobara i usluga za koji se izdaje račun
- ili najkasnije na poslednji dan poreskog perioda.
A što se tiče e-fakture, izmene su sledeće:
- Kada su u pitanju tromesečni obveznici, ne postoji obaveza izdavanja e-fakture najmanje tri puta u poreskom periodu. Oni mogu izdati jednu e-fakturu, ali najkasnije u roku od osam dana od dana isteka poreskog perioda;
- Mesečni obveznici PDV-a, počev od 1. septembra, dužni su da izdaju zbirnu e-fakturu u roku od osam dana od isteka poreskog perioda. Umesto u roku od 15 dana od isteka kalendarskog meseca, kako je bilo do sada.
Ostale izmene i dopune Pravilnika
Uvođenje obaveze evidentiranja i izdavanja fakture po osnovu kamate na depozite po viđenju
Prema novouvedenim pravilima, postoji obaveza evidentiranja kamata na depozite po viđenju u evidenciji o PDV-u. Iskazivaće se u polju 2.1 na POPDV obrascu i po tom osnovu izdavaće se elektronske fakture.
Obaveza izdavanja avansnog računa, čak i ako je u istom periodu naplaćen avans i izvršen promet
Brisan je član 165. Pravilnika, koji je poreskim obveznicima pružao mogućnost neizdavanja avansnog računa u slučaju kada je promet izvršen u istom periodu kada je avans naplaćen. Sada nema izuzetaka, tako da su svi obveznici dužni da, od 1. septembra, izdaju avansni račun, bez obzira na to da li će promet biti izvršen do kraja perioda ili ne.
Novi podaci koje treba da sadrži dokument o povećanju osnovice
Prema pravilima koja su ranije važila, izmena osnovice vršila se u poreskom periodu u kojem je izmena nastupila. Međutim, to nije bilo usklađeno sa propisima o elektronskom fakturisanju, jer e-faktura – tip: dokument o povećanju nije mogla da se izdaje retroaktivno. Te nije postojala mogućnost da se unese podatak o nastanku poreske obaveze.
Zato je, izmenom člana 182. Pravilnika, ispravljen ovaj propust. Kao obavezan element dokumenta o izmeni osnovice uvodi se i podatak o datumu povećanja naknade, odnosno osnovice, ako do povećanja nije došlo na dan izdavanja fakture.
Vođenje PDV evidencije o storniranim računima i drugim dokumentima
Propisuje se još i obavezno vođenje evidencije o storniranju:
- računa za promet dobara i usluga,
- dokumenta o povećanju, tj. smanjenju naknade za promet dobara i usluga,
- avansnog računa
- i dokumenta o smanjenju avansa.
I to bez obzira na to da li je reč o dokumentima koje je izdao ili primio poreski obveznik.
Zaključak
Ministar finansija doneo je Pravilnik o izmenama i dopunama Pravilnika o PDV-u, koji je u „Sl. glasniku RS“, br. 65/2024 objavljen 2. avgusta 2024. godine.
Izmene i dopune Pravilnika koje smo obradili su brojne i u primeni su od prvog dana septembra meseca. A sa sobom donose dodatne obaveze za PDV obveznike i nove rokove, što utiče i na visinu obveznice.
Ukoliko imate pitanja, naši poreski savetnici su tu da Vam odgovore. Pišite nam na imejl-adresu info.bg@unija.com.
Ostanite sa nama i budite u toku sa izmenama i dopunama Pravilnika o elektronskom fakturisanju. Uskoro objavljujemo novi tekst.
