U prethodnom tekstu Izmene i dopune Pravilnika o porezu na dodatu vrednost – avgust 2024, naši stručnjaci iz oblasti poreza detaljno su objasnili sve novine. Ovoga puta, tema je Pravilnik o elektronskom fakturisanju sa izmenama koje su obeležile iste datume.
Pravilnik o izmenama i dopunama Pravilnika o elektronskom fakturisanju primenjuje se od 1. septembra 2024. godine, osim odredbi koje se odnose na evidentiranje prethodnog poreza, a koje se primenjuju za poreske periode koji počinju posle 31. avgusta.
U nastavku pročitajte najznačajnije promene.
Pravilnik o elektronskom fakturisanju uvodi nove poreske kategorije
Umesto dosadašnjih poreskih kategorija, uvode se kategorije S20, S10, AE20 i AE10, razdeljene po poreskim stopama od 20% i 10%. S novom šifrom PDV-RS-OBJ za promet novoizgrađenih objekata.
Napominjemo da do sada nije postojala obaveza unosa šifre za ovu vrstu prometa.
U vezi sa gorenavedenim, još jedna dopuna glasi da e-faktura mora da sadrži podatak o šifri za primenu određene kategorije, umesto napomene o odredbi Zakona o PDV-u na osnovu koje nije obračunat PDV.
Posebne fakture za promet građevinskih objekata
Novim dopunama definisano je i da e-fakture za građevinske objekte ne smeju iskazivati podatke o drugim transakcijama.
Pravilo se primenjuje nezavisno od toga da li postoji obaveza obračunavanja PDV-a, stope PDV-a i ko je poreski dužnik u ovom slučaju. A u skladu je sa izmenama i dopunama Pravilnika o PDV-u (novi član 191b).
Opredeljenje statusa subjekta i poreskog perioda
Korisnik SEF-a može sam da opredeli status subjekta u smislu obaveznosti prema Zakonu o PDV-u. Odnosno, u zavisnosti od toga da li je poreski obveznik ili nije.
Za subjekte obveznike PDV-a može da odredi poreski period (kalendarski mesec/kalendarsko tromesečje). A ukoliko dođe do promene statusa, biće potrebno uneti datum prestanka obavljanja PDV aktivnosti, odnosno datum otpočinjanja PDV aktivnosti.
Pravilnik o elektronskom fakturisanju propisuje nove rokove za evidentiranje PDV-a
Ovde moramo napraviti razliku između:
- elektronskog evidentiranja obračunatog PDV-a
- i elektronskog evidentiranja prethodnog poreza.
Zapravo, prema starim propisima, rok za elektronsko evidentiranje obračuna PDV-a bio je 10 dana po isteku poreskog perioda. Sa pomeranjem na prvi naredni dan, ukoliko 10. dan padne na neradni dan. Dok je novim propisima, koji su implementirani u Pravilnik o elektronskom fakturisanju, određeno da je obveznik dužan da iskaže podatke najkasnije 10. dana po isteku poreskog perioda bez pomeranja na prvi naredni dan.
S druge strane, kada govorimo o elektronskom evidentiranju prethodnog poreza, ovo je potpuno novo. Prva primena kreće od podnošenja poreskih prijava za poreske periode nakon 31. avgusta 2024. godine. To su septembar za mesečne obveznike i oktobar-decembar za kvartalne obveznike. Dok važi isto pravilo da obveznik mora da evidentira podatke najkasnije 10. dana po isteku poreskog perioda, bez pomeranja roka na prvi naredni dan.
Izmene pravila elektronskog evidentiranja obračunatog PDV-a
Izvršene su promene naziva sledećih kategorija:
- Internog računa za promet stranog lica (novi naziv: Interni račun – strano lice);
- Drugih internih računa (novi naziv: Interni račun – obveznik PDV).
Zatim se, shodno izmenama Pravilnika o PDV-u, u pojedinačnoj evidenciji za nabavke, pored broja internog računa (koji se obavezno sačinjava), unosi podatak o povezanom internom računu, ukoliko postoji inicijalni interni račun (na primer, za avans).
U pojedinačnoj evidenciji se, takođe, pored opcija Avans i Promet, uvode i kategorije Povećanje i Smanjenje. Dok je promet građevinskih objekata isto izdvojen, pa se za njega koriste oznake:
- „AE20, osim OBJ“ za stopu od 20%;
- „AE10, osim OBJ“ za stopu od 10%.
Tako, sada posebno iskazujemo podatke o opisu, osnovici i obračunatom PDV-u. I to po osnovu:
- prometa,
- povećanja/smanjenja naknade,
- avansa
- i smanjenja avansa za taj promet,
odvojeno po stopi od 20% i 10%, dok je polje Ukupan iznos naknade/vrednosti ukinuto.
A kada je reč o zbirnoj evidenciji, uvode se dodatni delovi.
Deo koji se odnosio na povećanje i smanjenje PDV-a sada je raščlanjen na Povećanje/Smanjenje osnovice, odnosno PDV kada je poreski dužnik primalac i kada je poreski dužnik isporučilac. Posebno po stopi od 10%, odnosno 20%. Dakle, evidentira se i osnovica kod povećanja i smanjenja, umesto samo obračunatog PDV-a, kako je bilo do sada. Isto važi i za Avanse.
Dok je, što se tiče potpuno novih stavki, uveden podatak o posebnim postupcima oporezivanja (turističke usluge prema članu 35. Zakona o PDV-u i polovna dobra, umetnička dela, kolekcionarska dobra i antikviteti prema članu 36. pomenutog Zakona). Kao i podatak o storniranju u slučaju kada je poreski dužnik isporučilac i kada je poreski dužnik primalac.
Smanjenje osnovice i PDV-a za isporuke
Ukoliko je dokument o smanjenju izdat obvezniku PDV-a, izdavalac će u Zbirnoj evidenciji PDV iskazati sledeće podatke:
- smanjenje osnovice, za poreski period u kojem je došlo do smanjenja osnovice;
- smanjenje PDV-a, za poreski period u kojem poseduje obaveštenje obveznika PDV – primaoca da je izvršio ispravku odbitka prethodnog poreza, odnosno da obračunati PDV nije koristio kao prethodni porez.
Ukoliko je dokument o smanjenju izdat licu koje nije obveznik PDV-a, izdavalac će u Zbirnoj evidenciji PDV iskazati sledeće podatke:
- smanjenje osnovice, za poreski period u kojem je došlo do smanjenja osnovice;
- smanjen PDV, za poreski period u kojem je primalac potvrdio dokument o smanjenju.
Smanjenje i povećanje osnovice i PDV-a za nabavke
Ako je sačinjena Pojedinačna evidencija PDV sa osnovom odabira smanjenje, u Zbirnoj evidenciji PDV evidentiraju se sledeći podaci:
- iznos za koji je smanjena osnovica, za poreski period u kojem je došlo do smanjenja;
- iznos za koji je smanjen obračunati PDV, za poreski period u kojem su ispunjeni uslovi da poreski dužnik – primalac dobara smanji obračunati PDV.
U Zbirnoj evidenciji PDV, za poreski period u kojem je došlo do povećanja, evidentira se iznos osnovice i PDV-a.
Iskazivanje podataka u Zbirnoj evidenciji PDV-a po osnovu storniranja računa
Još jedna važna novina jeste mogućnost storniranja dokumenta o smanjenju, pored već dozvoljenih računa, tipa:
- faktura,
- avansna faktura,
- dokument o povećanju,
- ali i drugi dokumenti koji se ne smatraju e-fakturom.
S tim u vezi, osim već propisanih podataka o iskazivanju storniranog obračunatog PDV-a, sada je neophodno iskazivanje i osnovice i PDV-a. I to odvojeno po stopi od 10%, odnosno 20%. Zavisno od toga da li je poreski dužnik isporučilac ili primalac.
Isto tako, propisano je i iskazivanje po osnovu storniranog internog računa.
Nova pravila elektronskog evidentiranja prethodnog poreza
Obavezu elektronskog evidentiranja prethodnog poreza imaju isključivo poreski obveznici. I to za porez obračunat u prethodnoj fazi prometa, tj. porez plaćen pri uvozu dobara. Navedena obaveza postoji nezavisno od toga da li ima pravo na odbitak prethodnog poreza ili ne.
Takođe, obveznici su dužni da vrše evidentiranje prethodnog poreza koji može da se koristi kao odbitna stavka.
Sada ćemo se osvrnuti na nove propise vezane za ovu temu.
Evidentiranje prethodnog PDV-a u SEF shodno Pravilniku o elektronskom fakturisanju
Kada prilikom nabavke dobara ili usluga ne postoji obaveza obračunavanja PDV-a, obveznik ne evidentira podatke o tim nabavkama. Ovde se, pre svega, misli na:
- nabavke od lica koja nisu obveznici PDV-a;
- stavke oslobođene PDV-a shodno čl. 6, 6a, 24. i 25. Zakona o PDV-u;
- nabavke od domaćih i stranih lica za koje je mesto prometa inostranstvo.
A budući da rokovi za podnošenje poreske prijave i Obrasca POPDV nisu promenjeni, obveznici i dalje mogu da ostvare pravo na odbitak prethodnog poreza. Najranije za poreski period u kojem je poreska obaveza nastala (uz ispunjenje opštih uslova), a po osnovu primljene e-fakture koja je prihvaćena najkasnije do roka za predaju PDV prijave (15. u mesecu).
Ukoliko, pak, obveznik prihvati neke fakture do isteka roka za podnošenje poreske prijave, a nakon isteka roka za elektronsko evidentiranje prethodnog PDV-a u SEF za isti poreski period, dužan je da izvrši korekciju u Evidenciji prethodnog poreza. Isto važi, ukoliko je došlo do neke druge promene, koja ima uticaj na elektronsko evidentiranje prethodnog poreza.
Evidentiranje se vrši zbirno, ručnim unosom određenih podataka. Dok se očekuje da će za pojedina polja biti omogućen automatski unos podataka. Sa napomenom da će automatski uvoz vući podatke sa stanjem na dan koji prethodi danu automatskog unosa.
Podaci za koje će biti omogućen automatski unos jesu:
- podaci iz primljenih e-faktura sa iskazanim PDV (napomena: automatski će preuzimati sve podatke, nezavisno od statusa e-fakture);
- pojedinačnih evidencija PDV za nabavke (napomena: preuzimaće samo fakture sa statusom Evidentirano);
- sistema Uprave carina.
Dok se podaci iz Sistema za upravljanje fiskalizacijom neće preuzimati automatski, već će biti neophodan ručni unos.
Najzad, prilikom evidentiranja prethodnog poreza, treba napraviti razliku između:
- nabavke od obveznika PDV-a, koji je ujedno i poreski dužnik,
- i nabavke kada je obveznik primalac dobara i usluga.
Nabavke od poreskog obveznika – poreski dužnik/isporučilac dobara
Podaci se evidentiraju zbirno, po izvorima (vrstama) računa, bez obzira na to da li obveznik ima ili nema pravo na odbitak prethodnog poreza. I to:
- elektronske fakture,
- fiskalni računi
- i drugi računi.
Unosi se podatak o osnovici i PDV-u. Dok se u posebnom polju unosi podatak o PDV-u koji se može odbiti kao prethodni. Izuzetak je deo koji se odnosi na smanjenje osnovice, odnosno PDV-a, gde, pored prve elektronske fakture i fiskalnog računa, imamo još dva izvora, a to su: drugi dokument o smanjenju i druga dokumentacija. Isto važi i za smanjenje avansa.
Nabavke po osnovu kojih je obveznik primalac
To su nabavke od stranih lica, kao i nabavke od obveznika PDV-a koji je poreski dužnik. Podaci koji se tiču ovih nabavki evidentiraju se zbirno, preuzimanjem iz Pojedinačnih evidencija PDV sačinjenih na osnovu internih računa (interni račun – strano lice, interni račun – obveznik PDV).
Zaključak
Od početka devetog meseca, korisnicima SEF-a dostupna su brojna unapređenja. U ovom tekstu, naši poreski savetnici potrudili su se da Vam ih približe. Ali ako imate dodatna pitanja o izmenama koje se odnose na Pravilnik o elektronskom fakturisanju, znate da nam se možete javiti putem imejl adrese info.bg@unija.com.
