PORESKI TRETMAN REKLAME I REPREZENTACIJE

Šta se smatra reklamom i ekonomskom propagandom?

Troškovi propagande u načelu su troškovi koji se čine radi opšteg promovisanja firme i podizanja svesti o brendu i renomeu pravnog lica. Troškovi promocije nisu usmereni na određenu prodajnu kampanju ili proizvod već je njihov cilj da tržište upoznaju sa firmom. Promotivne akcije usmerene su ka velikom broju po pravilu nepoznatih lica. Primer troškova propagande je oglašavanje na bilbordu koji prikazuje detalje o delatnosti firme i njene kontakt podatke.

Reklama se može definisati kao oblik komunikacije, koji oglašivač koristi kako bi potencijalne kupce ubedio u korisnost proizvoda ili usluge koji su predmet reklame.

Osnovni cilj reklame proizvoda ili usluge je:

• Da se ubedi potrošač da kupi određeni proizvod ili uslugu
• Da se potrošač ubedi da je u njegovom interesu i dalje kupovina proizvoda i usluga, kao i mogućnost povećanja potrošnje
• Stvaranje vezanosti potrošača za navedeni proizvod ili uslugu povremenim ili stalnim isticanjem njegovog kvaliteta i prednosti

Kao što se iz navedenog može zaključiti, reklamiranje je aktivnost koja se sprovodi u cilju efikasnijeg obavljanja delatnosti.

Troškovi reklame i propagande su izdaci radi promocije poslovanja, brenda, proizvoda kao i pokloni velikom broju unapred nepoznatih lica. Na primer, podela kačketa sa logotipom firme posetiocima na nekom događaju.

Šta se smatra reprezentacijom?

Troškovi reprezentacije su troškovi poklona u vidu dobara ili usluga koji se čine po pravilu malom broju unapred poznatih lica (najčešće poslovnih partnera).

Članom 29. stav 3. Zakona o porezu na dodatu vrednost ovi izdaci su definisani kao izdaci za ugostiteljske usluge, pokloni, osim poklona manje vrednosti, izdaci za odmor, sport, razonodu i drugi izdaci učinjeni u korist poslovnih partnera, potencijalnih poslovnih partnera, predstavnika poslovnih partnera i drugih fizičkih lica, a da za to ne postoji pravna obaveza.

Reprezentacija predstavlja troškove kao što su:

• ugostiteljske usluge povodom proslava, jubileja, praznika za poslovne partnere, zaposlene ili penzionere;
• ugostiteljske usluge za poslovne partnere iz zemlje ili inostranstva, ako su u funkciji uspostavljanja poslovnih odnosa, zaključivanja poslovne saradnje ili potpisivanja nekog ugovora;
• ugostiteljske usluge na sajmovima;
• usluge hotela po osnovu prenoćišta i ishrane, za poslovne partnere iz zemlje i inostranstva, ako su u funkciji uspostavljanja poslovnih odnosa, zaključivanja poslovne saradnje ili potpisivanja nekog ugovora;
• davanje sopstvenih ili drugih proizvoda poslovnim partnerima koji mogu biti predmet takvog davanja – rokovnici, olovke, notesi i slični proizvodi simbolične vrednosti.

Razgraničenje troškova reprezentacije od troškova reklame i propagande

Razgraničenje troškova reklame i propagande od troškova reprezentacije važno je iz više razloga.

Njihovo razgraničenje je važno sa aspekta računovodstvenog evidentiranja, aspekta priznavanja PDV u skladu sa Zakonom o porezu na dodatu vrednost, kao i njihovog priznavanja u Poreskom bilansu prilikom utvrđivanja poreza na dobit u skladu sa Zakonom o porezu na dobit pravnih lica.

Računovodstveno evidentiranje

Troškovi reprezentacije se knjiže u okviru nematerijalnih troškova na teret računa 551- Troškovi reprezentacije. Troškovi reklame i propagande knjiže se u okviru troškova proizvodnih usluga na teret računa 535- Troškovi reklame i propagande. Odnosno, ovi troškovi se knjiže u okviru različitih  kategorija rashoda, tj. na različitim grupama računa.

Poreski tretman sa aspekta Zakona o porezu na dodatu vrednost

Različit tretman sa aspekta Zakona o porezu na dodatu vrednost se ogleda u tome da je navedenim Zakonom propisano da se PDV iskazan u računima koji se odnose na troškove reklame i propagande u potpunosti može koristiti kao prethodni, dok se PDV iskazan u računima za reprezentaciju, u potpunosti ne može koristiti kao prethodni PDV i umanjiti vašu obavezu.

Kao što smo i prethodno naveli, najlakši način za utvrđivanje šta se smatra kojom od navedenih vrsta troškova je odgovor na pitanje da li se predmeti i usluge pružaju velikom broju unapred nepoznatih lica ili unapred određenim i poznatim licima. U prvom slučaju radi se o izdacima za reklamu i propagandu. Dok se u drugom slučaju radi o izdacima za reprezentaciju.

Poreski tretman sa aspekta Zakona o porezu na dobit pravnih lica

Što se tretmana navedenih troškova sa aspekta Zakona o porezu na dobit pravnih lica tiče, kao i njihovog priznavanja u Poreskom bilansu prilikom utvrđivanja oporezive dobiti, i u tom slučaju postoji razlika.

Troškovi reklame i propagande se u potpunosti priznaju u Poreskom bilansu i za njihov iznos nije potrebno korigovati oporezivu dobit. Međutim, Zakonom je propisano da se troškovi za reprezentaciju u Poreskom bilansu priznaju samo do 0,5% ukupnih prihoda poreskog obveznika ukoliko ispunjavaju sledeće uslove:

• nastali su radi poslovne saradnje
• dokumentovani su
• primalac nije povezano pravno lice

Ukoliko poslovnim partnerima dajete na poklon kalendare, upaljače, rokovnike, olovke i druge predmete male vrednosti, smatraju se troškovima reklame ukoliko imaju logo firme. U suprotnom su troškovi reprezentacije.

Međutim, iznos koji prelazi propisani procenat od 0,5% ukupnih prihoda se ne priznaje i uvećava oporezivu dobit poreskog obveznika. Radi pojednostavljenja u nastavku je dat i praktičan primer.

Primer:

Troškovi reprezentacije: 200.000 dinara

Ukupan prihod obveznika: 5.000.000 dinara

Priznati troškovi reprezentacije: 25.000 dinara

Troškovi reprezentacije koji se ne priznaju: 175.000 dinara

Mesto prometa usluga oglašavanja

Mesto prometa usluga oglašavanja je neophodno razjasniti u sledeća tri slučaja:

• pružanje usluga oglašavanja licima sa sedištem na teritoriji Republike Srbije
• pružanje usluga oglašavanja licima iz inostranstva
• primanje usluga oglašavanja od strane lica iz inostranstva

U slučaju da lice koje prima usluge nije poreski obveznik, navedene usluge odstupaju od opšteg pravila. U tom slučaju se navedene usluge ne oporezuju prema mestu u kojem primalac usluge obavlja svoju delatnost. Oporezuju se u skladu sa članom 12 stav 6, tačka 7, pod tačka 2. Zakona o porezu na dodatu vrednost  prema mestu sedišta, prebivališta ili boravišta primaoca usluga,.

Pružanje usluga oglašavanja licima sa sedištem na teritoriji Republike Srbije 

Kada oba lica (pružalac i primalac usluge) imaju sedište na teritoriji Republike Srbije, poreski tretman je jasan. Usluga oglašavanja  je oporeziva po stopi od 20%, budući da je pružena na teritoriji Republike Srbije.

Na pružene usluge oglašavanja, primalac usluge ima pravo na odbitak prethodnog poreza pod uslovom da su ispunjeni opšti uslovi propisani članom 28. st. 1. do 4. Zakona o porezu na dodatu vrednost.

Pružanje usluga oglašavanja licima iz inostranstva

Ukoliko domaće pravno lice ili preduzetnik – obveznik PDV, pruži uslugu oglašavanja stranom licu sa sedištem u inostranstvu na vrednost pružene usluge se ne obračunava PDV budući da mesto prometa usluge nije Republika Srbija. Jer, kada domaće pravno lice ili preduzetnik pruži uslugu oglašavanja stranom licu koje nije obveznik PDV u Republici, mesto prometa usluge je mesto primaoca usluge, dakle inostranstvo. Iz tog razloga pružalac usluge ne obračunava PDV i izdaje račun bez PDV.

Primanje usluga oglašavanja od strane lica iz inostranstva

Saglasno članu 12. Zakona o porezu na dodatu vrednost, kada uslugu pruža strano lice koje se nije evidentiralo za obavezu plaćanja PDV u skladu sa ovim zakonom, poreskim obveznikom kojem se pruža usluga smatra se:

• svako lice koje obavlja delatnost kao trajnu aktivnost bez obzira na cilj obavljanja te delatnosti;
• pravna lica, državni organi, organi teritorijalne autonomije i lokalne samouprave.

To znači da kada strano lice koje nije evidentirano u PDV sistem pruži uslugu oglašavanja domaćem licu (pravnom licu ili preduzetniku) PDV se plaća na teritoriji Republike Srbije.

U skladu da članom 10. Zakona o porezu na dodatu vrednost, koji se bavi pitanjem poreskog dužnika, propisano je da je poreski dužnik:

• obveznik koji vrši oporezivi promet dobara i usluga. Osim kada obavezu plaćanja PDV u skladu sa ovim članom ima drugo lice
• primalac dobara i usluga, ako strano lice nije obveznik PDV u Republici. Nezavisno od toga da li u Republici ima stalnu poslovnu jedinicu i da li je ta stalna poslovna jedinica obveznik PDV u Republici;
• lice koje u računu ili drugom dokumentu koji služi kao račun (u daljem tekstu: račun) iskaže PDV, a da za to nije imalo obavezu u skladu sa ovim zakonom;
• lice koje uvozi dobro.

Stoga, razradom člana 10. Zakona o porezu na dodatu vrednost, a u vezi sa oporezivanjem usluga oglašavanja pruženih od strane stranog lica domaćem pravnom licu ili preduzetniku, zaključujemo da, ukoliko strano lice koje je izvršilo uslugu oglašavanja u Republici Srbiji nije evidentirano kao obveznik PDV, nezavisno od toga da li u Republici ima stalnu poslovnu jedinicu i da li je ta stalna poslovna jedinica obveznik PDV u Republici, tada domaće pravno lice ili preduzetnik – primalac usluge postaje poreski dužnik. Nezavisno od toga da li je privredno društvo – primalac usluga obveznik PDV u Republici, to lice (privredno društvo – primalac usluga) je poreski dužnik za promet usluga oglašavanja koji mu vrši strano lice, što znači da je dužno da po osnovu navedenog prometa stranog lica obračuna PDV, da podnese poresku prijavu i da plati obračunati PDV u skladu sa Zakonom.

Predstavništvo i PDV na usluge oglašavanja

Zakonom o privrednim društvima predstavništvo je definisano kao izdvojen organizacioni deo stranog privrednog društva koji može obavljati prethodne i pripremne radnje u cilju zaključenja pravnog posla tog društva. Predstavništvo nema svojstvo pravnog lica. 

Predstavništvo može zaključivati samo pravne poslove u vezi svog tekućeg poslovanja. Strano privredno društvo odgovara za obaveze prema trećim licima koje nastanu u poslovanju njegovog predstavništva. 

S obzirom da se predstavništvo ne može baviti privrednom delatnošću, već samo može obavljati prethodne i pripremne radnje i zaključivati samo pravne poslove u vezi svog tekućeg poslovanja, ono ne može biti evidentirano u sistem PDV (osim ako međunarodnim ugovorom nije drugačije definisano). Odnosno, predstavništvo ne ispunjava uslove definisane članom 8. Zakona o porezu na dodatu vrednost.

Kako predstavništvo ne može biti obveznik poreza na dodatu vrednost, u slučaju primanja usluge oglašavanja od domaćeg pravnog lica, ono  je dužno da plati PDV iskazan u računu, ali ga ne može koristiti kao prethodni PDV.

Takođe, u slučaju da predstavništvo prima usluge oglašavanja od stranog pravnog lica, ukoliko strano lice koje je izvršilo uslugu oglašavanja u Republici Srbiji nije evidentirani kao obveznik PDV, tada lice  koje je primalac usluge postaje poreski dužnik. Stoga u navedenom slučaju, predstavništvo bi imalo obavezu na PDV na navedene usluge obračuna i plati. Ali isti ne bi mogao da koristi kao prethodni jer nije u sistemu PDV.

 Ogranak stranog pravnog lica i PDV na usluge oglašavanja

Ogranak je organizacioni deo privrednog društva. Nema svojstvo pravnog lica, a u pravnom prometu istupa u ime i za račun privrednog društva. Privredno društvo neograničeno odgovara za obaveze prema trećim licima koje nastanu u poslovanju njegovog ogranka. Međutim za razliku od predstavništva, ogranak se može baviti privrednom delatnošću. U skladu sa Zakonom o porezu na dodatu vrednost ogranak predstavlja izdvojeni organizacioni deo preko koga društvo obavlja delatnost u Republici Srbiji.  Registruje se u skladu sa zakonom o registraciji u Agenciji za privredne registre.

Stoga, ogranci stranih privrednih društva koji na teritoriji Srbije trajno obavljaju delatnost odnosno ispunjavanu uslove iz člana 8. Zakona o porezu na dodatu vrednost u potpunosti su izjednačeni sa ostali obveznicima PDV i sami su obveznici PDV-a.

U slučaju kada pružaju usluge oglašavanja licu na teritoriji Republike Srbije, dužni su da obračunaju PDV na pružene usluge. Međutim, u slučaju da usluge pruži stranom pravnom licu PDV se ne obračunava, jer je mesto prometa u tom slučaju inostranstvo.

Kad usluge oglašavanja prima od domaćeg pravnog lica, dužan je da PDV iskazan u računu plati. Isti može da koristi kao prethodni PDV ukoliko ispunjava uslove propisane članom 28. Zakona o porezu na dodatu vrednost. U slučaju da usluge prima od stranog pravnog lica koje nije evidentirano kao PDV obveznik u Republici Srbiji, uzimajući u obzir da se mestom prometa smatra mesto gde primalac usluge ima sedište, u obavezi je da interno obračuna PDV. Isti može koristiti kao prethodni ukoliko su kao i u svakom drugom slučaju ispunjeni uslovi iz člana 28. Zakona o porezu na dodatu vrednost.