Sticanje prava na godišnji odmor
Prema članu 68. Zakona o radu, pravo na godišnji odmor zaposleni stiče nakon mesec dana neprekidnog rada kod poslodavca, od momenta kada je zasnovan radni odnos.
Dužina godišnjeg odmora
Zaposleni ima pravo na korišćenje godišnjeg odmora u trajanju od najmanje 20 radnih dana u svakoj kalendarskoj godini. Ovo je definisano članom 69. Zakona o radu. Poslodavac utvrđuje kriterijume za povećanje broja dana godišnjeg odmora.
Srazmerni deo godišnjeg odmora
Zaposleni ima pravo na srazmeran deo godišnjeg odmora u godini u kojoj je zasnovan radni odnos i u godini u kojoj je radni odnos prestao. U tom slučaju on ne može iskoristiti ceo godišnji odmor već za svaki navršeni mesec rada ima pravo na 1/12 od ukupnog godišnjeg odmora predviđenog za tu godinu.
Korišćenje godišnjeg odmora u delovima
Prema članu 73. Zakona o radu, zaposleni ima pravo na korišćenje godišnjeg odmora jednokratno ili u delovima. Ukoliko ga koristi u delovima, prvi deo se mora koristiti u trajanju od dve neprekidne radne nedelje. Preostali deo godišnjeg odmora mora biti iskorišćen do 30. juna naredne godine. Ukoliko ga ne iskoristi do tog datuma, gubi pravo na njegovo korišćenje. Takođe, prvi deo godišnjeg odmora biti iskorišćen u tekućoj godini. U suprotnom, gubi pravo na korišćenje odmora, osim ako prvi deo odmora nije započet krajem tekuće godine i u tom slučaju može iskoristiti odmor iz jednog dela, u celosti.
Korišćenje godišnjeg odmora za:
– Lica zaposlena na određeno vreme
Lica koja su zaposlena na određeno vreme stiču pravo na godišnji odmor nakon mesec dana neprekidnog radnog odnosa i oni mogu koristiti srazmeran deo godišnjeg odmora. Ukoliko ne iskoriste godišnji odmor, po završetku radnog odnosa imaju pravo na naknadu štete pod istim uslovima kao i oni koji su zaposleni pod ugovorom na neodređeno vreme.
– Lica zaposlena sa nepunim radnim vremenom
Lica koja rade nepuno radno vreme prema Zakonu o radu imaju jednaka prava na korišćenje godišnjeg odmora kao i lica koja rade puno radno vreme.
Regres za korišćenje godišnjeg odmora
Poslodavac utvrđuje kriterijume za isplatu regresa prema ugovoru o radu zaposlenog i svojim opštim aktima. Ovo nije definisano Zakonom o radu već je ostavljeno poslodavcu da sam odredi.
Naknada zarade za vreme godišnjeg odmora
Naknada zarade za korišćenje godišnjeg odmora na koju zaposleni ima pravo računa se u visini prosečne zarade u prethodnih 12 meseci, pre meseca u kom je zaposleni započeo korišćenje godišnjeg odmora, u skladu sa ugovorom o radu i opštim aktima poslodavca. U obračun naknade uključena su sva primanja koja je zaposleni ostvario za efektivne sate rada, a koja čine zaradu (isplaćena zarada, uvećanje zarade, kao i druga primanja (topli obrok, regres, terenski dodatak…).
Pravo na godišnji odmor u slučaju:
– Prestanka radnog odnosa
U slučaju da je došlo do prestanka radnog odnosa, a da zaposleni nije iskoristio godišnji odmor, on ima pravo na naknadu štete. Tada se, srazmerno broju dana neiskorišćenog godišnjeg odmora, isplaćuje novčana naknada u visini prosečne zarade zaposlenog za prethodnih 12 meseci. Ova isplata vrši se najkasnije u roku od 30 dana od dana prestanka radnog odnosa.
– Poreski tretman isplate naknade štete za neiskorišćeni odmor
Visina naknade štete za neiskorišćeni godišnji odmor se računa isto kao i naknada za korišćenje godišnjeg odmora. Odnosno prosek prethodnih 12 meseci. Naknada štete za neiskorišćeni godišnji odmor tretira se kao deo zarade onog meseca kada je zaposleni prestao da radi. U osnov za obračun naknade štete ulazi bruto zarada. Neto naknada se dobija kada se od utvrđene naknade oduzmu porezi i doprinosi na teret zaposlenog.
