Многу е важно да ги идентификувате даночните и финансиските ризици во една компанија, не само ако размислувате за преземањето на таа компанија, туку и кога сакате да ја проверите даночната и финансиската состојба на тековните активности на вашата компанија, да избегнете непотребни казни или да проверите дали има простор за заштеда (оптимизација).
Даночна анализа (due diligence)
Кога зборуваме за даночната анализа, предметот, најчесто се сите видови даночни обврски, со посебен акцент на данокот на добивка, данокот на додадена вредност и персоналниот данок на доход. Ваквата проверка на законитоста на деловното работење му овозможува на даночниот обврзник навремено да преземе корективни активности и да донесе релевантни одлуки.
Имајќи ја предвид сложеноста на даночниот систем, даночните обврзници често не се сигурни дали даноците во деловните книги се правилно пресметани (во доволен износ) или дека можеби плаќаат превисоки даночни обврски па затоа им оставаат на експертите да спроведат внимателна даночна контрола. Ваквиот преглед често се нарекува и превентивен преглед, бидејќи е прелиминарен преглед на даночната изложеност на даночните обврзници, но и дијагностички преглед, бидејќи е насочен кон идентификување на проблемите и изнаоѓање законски решенија. При даночната анализа се зема предвид даночното законодавство и се проверува исполнувањето на даночните обврски на клиентот за поединечен даночен период, дел од период или за повеќе даночни периоди. Акцентот е главно на откривање на грешки или даночни ризици при пресметката и плаќањето на даночните обврски.
Кои области конкретно ги испитуваат даночните експерти?
Даночните експерти конкретно ги испитуваат следните области:
- Областа на данок на доход: оданочување на физички лица со данок на доход, преглед на исправноста на пресметките на данокот на доход, преглед на поднесените даночни пријави за приходите на физичките лица, преглед на исправноста на оданочувањето на различните облици на работа (редовно вработени, договори за работа, студенти, пензионери, хонорари, други приходи, капитални добивки, дивиденди и камати итн.), реализација на даночни кредити, пресметка и плаќање на придонеси;
- Областа на данокот на добивка: проверка на исправноста во справувањето со деловни настани и сметководствени документи, право на користење даночни поволности, составување даночни биланси, даночен третман и право на признавање на одредени трошоци во даночниот биланс, т.е. корекции на приходите и расходите преку даночниот биланс кои влијаат по основ на данок на добивка.
Имено, често се случува даночните обврзници да не знаат дека можат да исклучат одредени приходи од даночната основица, исто така, не се сигурни во потребната документација за правилно документирање на трошоците за да може да се препознаат, при што помош од надворешен консултант игра значајна улога и носи значителни заштеди. Потоа, преглед и помош при пресметување на задржаниот данок и можноста за користење на поволни стапки пропишани со меѓународни договори, кои всушност се однесуваат на сите форми на директно оданочување.
- Областа на трансферни цени: преглед на трансакции со поврзани лица, тестирање дали цените по кои се одвиваат трансакциите со поврзаните субјекти се во согласност со пазарот или дали се потребни одредени корекции на даночната основа за пресметка на данокот на добивка и да се изврши преглед на политики за трансферни цени што ги применува компанијата;
- Областа на данокот на додадена вредност (ДДВ): проверка на исправноста на пресметките на ДДВ, остварување на правото на одбиток на ДДВ и корекции на одбитокот на ДДВ, проверка на автентичноста на сметководствените документи, можност за поврат на ДДВ и можност за користење даночни ослободувања, се во фокусот на експертите кои ќе направат детална анализа;
- Можноста за примена на меѓународни договори за избегнување на двојното оданочување, проверка на потребната документација и исполнување на условите за примена на поволни даночни стапки од договорот, односно можност за даночно ослободување;
- Преглед на исправноста на пресметката на другите облици на даночни давачки (особено во однос на дејноста со која се занимава клиентот): надоместоци за користење на градежно земјиште, акцизи, данок на имот кој вклучува данок на наследство и подарок, данок на пренос на апсолутни права и сл.
Финансиски due diligence (анализа)
Финансискиот due diligence се фокусира на преглед на (минатите) работења, средства и проекции за идниот бизнис на компанијата (целна компанија). Конечната цел на прегледот е да се сврти вниманието на можните сомнителни околности и ризици на кои клиентот (можеби како потенцијален инвеститор) би можел да биде изложен во случај на водење бизнис со таква компанија.
Деловната и финансиската анализа се препорачува првенствено за следните субјекти или во следниве ситуации:
- купувач кој преговара за купување на деловна акција, компанија или дејност, за спојување или преземање на компанија или за друга форма на влез во сопственичката структура на компанијата (со докапитализација) и кој сака подетална слика за состојбата на компанијата, операции или помош во одредувањето на соодносот на размена при зачленување во компанијата;
- продавач кој нуди компанија или удел во компанија што е на продажба или кога сака да стекне нов инвеститор во компанијата и сака да му обезбеди на потенцијалниот инвеститор (купувач) детален извештај за дејноста на предметот на продажба и за неговата фактичка состојба;
- инвеститор или финансиска институција која одлучува за одобрување заем;
- матичната компанија за работењето на зависно или друго поврзано лице;
- друго лице кое има посебен правен и економски интерес во деловното работење на субјектот (на пр. содружник) или има потреба од второ (независно) мислење за работата и состојбата на друштвото.
Што се проверува при финансискиот преглед?
При спроведување на финансиски преглед, финансиските ризици се проценуваат со помош на соодветни методи, земајќи ги предвид, меѓу другото, тековниот обем на работење, адекватноста на капиталот (одржливост на односот на капиталот и обврските и составот на самиот капитал). ,ликвидност и промет на побарувања, тековни средства (актива), EBITDA , кредитна способност итн.
Експертот, исто така, проверува кои сметководствени стандарди се користат при составувањето на финансиските извештаи и каква е оценката на ревизорот, објаснувањето и деловното оправдување на трансакциите помеѓу поврзаните страни, пазарот на кој работи компанијата, каква е природата, обемот и оправданоста на компанијата инвестиции, каква е концентрацијата на клиентите, клиенти на контролираните компании. Прегледот ја оценува конзистентноста на книговодствената и објективната вредност на средствата. Се проверува и присуството на валутен и каматен ризик, постоење на попусти и нивниот третман и други релевантни информации.
Испитувачите ги проверуваат и нематеријалните средства на компанијата, т.е. заштитата на стратешкото име на компанијата (деловен план за развој), постоењето на сеопфатна графичка слика (марка или ознака за услуга), управување со интелектуална сопственост, стратешки веб домени, know-how и други знаења на компанијата.
Со соодветна длабинска анализа на компанијата, клиентот исто така може да обезбеди добра основа за проценка (евалуација) на компанијата или само одредени делови од компанијата (на пример, само одредени активности – погони), за да се утврди проценетата вредност, детално познавање на работењето на компанијата и други релевантни показатели.
Успешно и ефикасно даночно и финансиско испитување
Задолжителна due diligence анализата може да се изврши успешно и ефикасно само со соодветна соработка помеѓу клиентот на ревизијата и даночниот експерт и јасност за целите на ревизијата. Според договорениот делокруг, даночниот експерт ги разгледува даночните декларации, даночните пријави, решенијата и мислењата на Министерството за финансии, судовите и другите државни органи, како и целата документација која била основа за сметководствено и даночно постапување (примени и издадени фактури , нарачки, договори, интерни акти, деловни извештаи и сл.).
Финансиското и даночното испитување генерално завршува со извештај на лицето кое ја врши проверката за наодите од прегледот, за постоечките ризици, предлози за отстранување на грешки или недостатоци и, по договор, писмен извештај за извршувањето на финансиските и даночните анализа.
Врз основа на извршената правна, даночна и деловно-финансиска анализа, клиентот стекнува целосен увид во фактичката состојба на ревидираната компанија, што му овозможува да преземе мерки за отстранување на несоодветната состојба, односно да донесе најповолни одлуки во врска со можни инвестиции. Во исто време, знаењето за сите можни забележани дефекти му дава на клиентот одлична почетна точка за преговори во врска со:
- износот на инвестицијата (во овој случај, плаќањето на дел од куповната цена може да се одложи додека не се отстранат дефектите или додека не се случи некоја од предвидените околности – на пример, ако компанијата добие работа чиј заклучок сè уште не е сигурен во времето на инспекцијата),
- рок за извршување на трансакцијата и
- определување други услови кои на инвеститорот му даваат соодветно обезбедена позиција (право на првенствено плаќање на ликвидирани средства, првенствено право на дивиденди, обем на гласачки права, утврдување компензациски обврски на претходните акционери и сл.).