САЈБЕР БЕЗБЕДНОСТ – СЕ ШТО ТРЕБА ДА ЗНАЕТЕ

Сајбер безбедноста е збир на технолошки, процедурални и организациски мерки кои се применуваат за заштита на податоците, мрежите и корисниците од сајбер закани, напади и неовластен пристап. Оваа дисциплина ги вклучува сите активности насочени кон зачувување на интегритетот, достапноста, доверливоста и автентичноста на информациите во дигиталната средина.

Сајбер безбедноста, исто така, претставува широк спектар на активности и технологии, вклучувајќи:

• Идентификација и автентикација: Процеси кои овозможуваат препознавање и верификација на идентитетот на корисник, уред или систем за да се осигура дека само овластени лица имаат пристап до ресурсите.
• Шифрирање: Употреба на криптографски техники за заштита на податоците од неовластен пристап при пренос или складирање, со што се обезбедува доверливост и заштита на информациите.
• Мрежна безбедност: Имплементација на мерки за заштита на мрежната инфраструктура од напади како што се DDoS (Distributed Denial of Service) или кражба на идентитет.
• Endpoint сигурност: Заштита на крајните точки (како што се компјутери, мобилни уреди, IoT уреди) од malvers, ransomvers и други сајбер закани.
• Управување со идентитет и пристап: Процеси и технологии за управување со правата на кориснички пристап до информации и ресурси, за да се осигура дека секој корисник ги има потребните привилегии.
• Безбедност на апликациите: Спроведување безбедносни мерки за време на развојот и употребата на софтверски апликации за да се спречат напади како што се SQL injection, XSS и ранливост на софтверот.
• Управување со инциденти: Процеси и процедури за идентификување, анализа и одговор на сајбер инциденти за да се минимизира штетата и да се спречат идни напади.
• Обука и свесност на корисниците: Едукација за безбедносните ризици и најдобрите практики при користење на дигитални технологии за да се намали успешноста на нападите од човечки фактор.

Видови на закани за Сајбер безбедноста

Malwere

Malwere, кратенка од „malicious software“, претставува широк опсег на софтверски програми дизајнирани да оштетат или да добијат неовластен пристап до компјутерските системи или корисничките податоци. Овие програми можат да бидат наменети за различни цели, вклучувајќи крадење податоци и нарушување на компјутерските системи. Тие, исто така, можат да ја преземат контролата врз системите за извршување на штетни малициозни активности. Постојат неколку видови на malwer софтвери, а ова се некои од најчестите форми:

• Вируси
• Црви (worms)
• Тројански коњи (trojans)
• Spyware
• Adware
• Ransomware
• Botnet malware …

Ransomware

Ransomware е вид на малциозен софтвер (malwere, )кој ги шифрира податоците на компјутерот на жртвата, што ги прави недостапени за сопственикот. Овој малициозен софтвер потоа бара исплата на откуп (ransom) со цел да ги дешифрира податоците и повторно да ги направи достапни за корисникот на компјутерот. Ова е многу деструктивна форма на сајбер напад што може да има сериозни последици за поединци, компании и организации.

Подолу ви ги проследуваме некои од клучните карактеристики на ransomware:

• Шифрирање на податоци: Ransomware шифрира датотеки на компјутерот на жртвата користејќи силни криптографски алгоритми. Жртвата повеќе не може да пристапи до своите податоци, бидејќи тие се заклучени со лозинка позната само на напаѓачот.
• Барање за откуп: Откако податоците се шифрираат, напаѓачот испраќа известување или порака до жртвата во која бара исплата на одредена сума пари (обично во криптовалута како што е Биткоин).
• Закани и притисок: Расомверот често доаѓа со закани дека податоците ќе бидат трајно уништени или дека откупот ќе се зголеми ако не се изврши плаќање во одреден период. Ова врши притисок врз жртвата да дејствува брзо и да го плати откупот.
• Методи на ширење: Ransomware може да се шири преку злонамерни прилози за е-пошта, преку заразени веб-страници или со преземање заразен софтвер. Напаѓачите исто така можат да користат пропусти во системите за да се инфилтрираат во компјутерите.
• Долгорочни последици: ако жртвата одлучи да не го плати откупот или не може да ги врати своите податоци дури и по плаќањето, губењето на податоците може да има сериозни последици за работењето, приватноста или оперативните процеси.

Заштитата од ransomware вклучува редовно ажурирање на системот и софтверот и употреба на безбедни антивирусни програми. Едукацијата на корисниците за сајбер безбедноста и редовното правење резервни копии на податоците се клучни чекори за спречување на такви напади. Организациите и корисниците треба да бидат свесни за потенцијалните закани и да преземат соодветни безбедносни мерки за да го намалат ризикот од ransomware заканите.

Phishing (Фишинг)

Phishing нападите се форма на социјален инженеринг каде напаѓачите се обидуваат да ги измамат корисниците да откријат чувствителни информации како што се лозинки, финансиски податоци или лични информации. Овие напади често вклучуваат лажнa е-пошта или веб-страници кои изгледаат легитимни со цел да ги измамат корисниците

Најпознатиот тип на фишинг напад е email phising. Фишинг нападите со е-пошта се форми на напад каде напаѓачите користат електронска пошта како главен канал за измама и кражба на податоци.

Подолу се дадени неколку карактеристики и стратегии кои често се користат во нападите за фишинг преку е-пошта:

• Лажен идентитет на испраќачот: Напаѓачите често ги фалсификуваат информациите за испраќачот за да изгледаат како е-пошта која доаѓа од доверлива организација или од добро познато лице. Ова може да вклучува користење на лажни адреси на е-пошта што изгледаат како легитимни и идентични од вистински домени.
• Убедлива содржина: е-пораките за фишинг често содржат веродостојни сценарија, како што се известувања за проблеми со сметката, промоции или наградни игри и слично.
• Линкови до лажни веб-страници: Напаѓачите често вклучуваат линкови во нивните е-пошти до лажни веб-локации кои се чини дека се оригинални. Овие страници може да се дизајнирани да собираат чувствителни и доверливи  информации кои корисниците ги внесуваат.
• Прилози со малициозен софтвер: е-пораките за фишинг може да содржат прилози како што се документи или извршни датотеки кои, кога ќе се отворат, можат да инсталираат малициозен софтвер на компјутерот на корисникот. Овој софтвер може да му дозволи на напаѓачот да пристапи до вашиот компјутер или да ги шифрира податоците за откуп (откупен софтвер).
• Социјален инженеринг: Напаѓачите користат техники на социјален инженеринг за да манипулираат со човечката психологија и да ги измамат жртвите да реагираат брзо без размислување.
• Spear phishing: Понапредна форма на фишинг напад, spear phishing, цели кон одредена личност или организација користејќи персонализирани информации и детали за пораката да изгледа автентична.

За да се заштитат од email phising напади, корисниците треба да бидат обучени да препознаваат сомнителни мејлови и да избегнуваат кликнување на линкови или отворање прилози од непознати или сомнителни извори. Користењето на филтрирање на спам и технологијата против малициозен софтвер е клучно за спречување на такви напади.

Инсајдерски закани

IT инсајдерски закани се ситуации кога внатрешните вработени или други овластени корисници намерно или ненамерно претставуваат ризик за безбедноста на информациите на организацијата. Овие закани можат да бидат особено проблематични бидејќи инсајдерите имаат пристап до чувствителни податоци и организациски ресурси.

Ви претставуваме неколку главни типови на ИТ инсајдерски закани:

• Злоупотреба на овластувањата: Вработените ги злоупотребуваат своите овластувања или привилегии за пристап. Тие го прават тоа со цел да пристапат до податоци или ресурси што инаку не би требало да ги имаат. Примерите вклучуваат неовластено прелистување или кражба на чувствителни информации.
• Кражба на податоци: Вработените намерно крадат или извезуваат чувствителни податоци. Нивната цел е да ги продадат, да ги користат во конкуренција или да ги објават во јавноста.
• Саботажа: Вработените кои свесно или ненамерно ги саботираат IT системите или податоците на организацијата, на пример со бришење важни податоци или уништување системи.
• Фишинг и социјален инженеринг: Инсајдери кои користат социјален инженеринг или техники на фишинг за да добијат лозинки, ингеренции за најавување или други чувствителни информации.
• Невнимание од страна на вработените: Вработени кои неправилно ракуваат со чувствителни информации, како што се споделување лозинки или информации за најавување со неовластени лица или кликнување на сомнителни линкови во е-пошта.
• Случајни инциденти: Ненамерни дејства од страна на вработените што може да резултираат со губење на податоци или прекршување на безбедноста. Ова вклучува испраќање чувствителни податоци до погрешни примачи или губење на USB-уреди со чувствителни информации.

Заштитата од инсајдерски IT закани бара комбинација од технолошки мерки како што се контрола на пристап, следење на активности и шифрирање на податоците. Исто така, вклучува и организациски практики како што се обука на вработените за безбедносните ризици и воспоставување безбедносни политики. Важно е да се изгради безбедносна култура во организацијата за да се намали ризикот од инсајдерски закани. Редовното ажурирање на безбедносните политики и проактивното следење на активностите на вработените се клучни за спречување и откривање на овие закани.

Социјален инженеринг

Социјалниот инженеринг е техника на манипулирање со човечкото однесување и психологија со цел да се измами личност или организација. Овие методи се користат за откривање чувствителни информации, добивање пристап до компјутерски системи или извршување на други злонамерни цели за напад. На тој начин напаѓачите успеваат да ги реализираат своите штетни намери. Оваа техника често се користи во сајбер напади и може да биде исклучително ефикасна, бидејќи се фокусира на луѓето, а не на техничките пропусти.

Еве неколку клучни аспекти на социјалниот инженеринг:

• Користење психолошки трикови: Напаѓачите користат различни психолошки техники, како што се создавање итност, доверба, предизвикување страв или срам, за да манипулираат со жртвите. Овие методи ги наведуваат да ги преземат посакуваните дејства што му користат на напаѓачот.
• Методи на комуникација: Социјалното инженерство може да вклучи различни начини на комуникација, како што се телефонски повици, е-пошта, текстуални пораки, социјални мрежи или дури и личен контакт. Напаѓачите можат да го приспособат својот пристап и метод на комуникација според целта и контекстот на нападот.
• Целни жртви: Напаѓачите често таргетираат одредени поединци или организации користејќи информации собрани за нивните навики, интереси и улоги. Ова се нарекува и „spear phishing“ кога станува збор за сајбер напад преку е-пошта.
• Фази на напад: Социјалниот инженеринг може да се состои од неколку фази, вклучувајќи собирање информации за жртвата во фазата на набљудување, градење доверба во фазата на ангажман и на крајот измама или манипулација во фазата на експлоатација. Овие фази им овозможуваат на напаѓачите постепено да ја стекнат довербата на жртвата и да ја искористат за свои цели.
• Цели за напад: Целите на социјалниот инженеринг може да вклучуваат крадење кориснички имиња и лозинки, пристап до чувствителни информации, преземање контрола врз компјутерските системи или дури и кражба на идентитет.

Спречувањето на социјалниот инженеринг бара едукација на вработените и корисниците за опасностите и методите за препознавање на таквите напади. Основните мерки за превенција вклучуваат обука за безбедносни практики и внимателно потврдување на идентитетот на оние со кои комуницирате. Исто така, бидете внимателни кога кликнувате на сомнителни врски или отворате прилози и воспоставете безбедносни политики што го ограничуваат пристапот до чувствителни информации.

Зошто ни е важна сајбер безбедноста?

Сајбер безбедноста е од суштинско значење во денешното дигитално доба од повеќе причини:

• Заштита на податоци: Сајбер-безбедноста овозможува заштита на чувствителни податоци како што се лични информации, финансиски податоци, трговски тајни и интелектуална сопственост. Одржувањето на доверливоста и интегритетот на овие податоци е од клучно значење за одржување на приватноста и деловната конкурентност.
• Спречување финансиски загуби: Ransomver-от, кражба на идентитет и финансиска измама може да предизвикаат значителни финансиски загуби на поединци, бизниси, па дури и на цели економии. Сајбер безбедноста помага да се спречат овие напади и да се минимизира штетата што може да се случи.
• Зачувување на деловната репутација: Инцидентите за безбедност на податоците и сајбер нападите може сериозно да ја нарушат репутацијата на организацијата. Губењето на довербата на корисниците и клиентите може да има долгорочни последици за бизнисот, вклучувајќи губење на уделот на пазарот и намален приход.
• Заштита на критичната инфраструктура: Сајбер безбедноста игра клучна улога во заштитата на критичната инфраструктура како електроенергетските системи, телекомуникациските мрежи, транспортните системи и здравствените установи. Оштетувањето или нарушувањето на овие системи може да има сериозни последици за јавната безбедност и економијата.
• Спречување на шпионажа и саботажа: Нападите како што се шпионажа, индустриска шпионажа и саботажа може да предизвикаат голема штета на организациите и земјите. Сајбер безбедноста помага во откривање и спречување на овие активности, а со тоа ја штити националната безбедност и економската стабилност.
• Намалување на ризикот од регулаторни санкции: Постои законска обврска за организациите да ги заштитат личните податоци на нивните корисници и клиенти. Неуспехот да се почитуваат овие законски барања може да резултира со високи парични казни и други регулаторни санкции.
• Подобрување на конкурентноста: Организациите што ефикасно управуваат со сајбер безбедноста може да изградат репутација како доверлив партнер и добавувач. Клиентите и партнерите сè повеќе бараат нивните деловни партнери да имаат безбедносни мерки за заштита на нивните податоци и интереси.

Како да се подобри сајбер безбедноста?

Зајакнувањето на сајбер безбедноста бара сеопфатен пристап кој ги опфаќа технолошките, организационите и човечките ресурси.

Клучни чекори за сајбер безбедност

Подолу се дадени неколку клучни чекори што организациите и поединците можат да ги преземат за да ја подобрат својата сајбер безбедност:

• Силни лозинки и автентикација со два фактори: користете сложени и уникатни лозинки за секоја сметка за да ја намалите можноста за неовластен пристап. Исто така, овозможете двофакторна автентикација (2FA) секогаш кога е можно за дополнителен слој на безбедност
• Софтвер и системски ажурирања: Редовното ажурирање на оперативните системи, апликациите и антивирусните програми помага да се заштитите од познати пропусти и малициозен софтвер.
• Firewall и безбедносни политики: Користење заштитни ѕидови и воспоставување јасни безбедносни политики за контрола и ограничување на пристапот до мрежните ресурси и податоци.
• Обука и свесност на вработените: Редовната обука на вработените за безбедносните ризици, како што се нападите на фишинг, социјалниот инженеринг и правилното ракување со чувствителни податоци, е од клучно значење за намалување на инсајдерски закани.
• Бекап на податоци: Редовното правење резервни копии на вашите важни податоци и чувањето на копиите на безбедни места е од суштинско значење за брзо враќање во случај на губење на податоците. Овие мерки помагаат во заштитата од напади на откупни софтвери и други инциденти, обезбедувајќи континуитет на деловното работење.
• Мониторинг и детекција: имплементирање алатки за следење на мрежата и откривање инциденти што може да укажуваат на неовластен пристап или активност на малициозен софтвер.
• Политики за заштита на податоците: Воспоставување јасни политики за заштита на податоците што го регулираат пристапот, складирањето, обработката и споделувањето на чувствителни информации во организацијата.
• Соработка со компетентни партнери: Соработката со компетентни партнери кои имаат тим од експерти за ИТ безбедност признати на локалниот и странскиот пазар може значително да ја подобри сајбер безбедноста. Овие експерти или консултанти им помагаат на организациите кои немаат внатрешни ресурси за целосна заштита.
• Одговор на инцидент: Развивање планови за одговор на инциденти кои дефинираат чекори за брзо идентификување, решавање и опоравување од сајбер напади или инциденти.
• Безбедносна култура: Промовирање на безбедносна култура во организацијата каде што безбедноста на информациите се смета за одговорност на секој вработен и приоритет во сите деловни активности.

Спроведувањето на овие чекори може значително да ја подобри сајбер безбедноста на организацијата и да ги намали ризиците од сајбер напади или прекршувања на безбедноста.

Кога ви се потребни експерти за сајбер безбедност?

Со развојот на технологијата се развива и сајбер-криминалот, па не е чудно што сајбер ризиците втора година по ред се рангирани меѓу најголемите глобални ризици според Светскиот економски форум.  Во врска со ова, постои потреба и од поголемо вклучување на експерти за IТ безбедност.

Еве неколку клучни причини зошто нивната улога е се поважна:

• Заштита од софистицирани напади: Како што напредните технологии како што се вештачката интелигенција, IoT уредите и технологиите на облакот се повеќе се прифаќаат, така и нападите стануваат пософистицирани. Експерти за ИТ безбедност се неопходни за да се идентификуваат, анализираат и одбранат од такви напади.
• Заштита на чувствителни податоци: Во дигиталната ера, податоците се еден од највредните ресурси. Експертите за ИТ безбедност гарантираат дека овие податоци се заштитени од кражба, злоупотреба или неовластен пристап.
• Спречување на финансиски загуби: Сајбер нападите може да имаат сериозни финансиски последици за организациите, вклучувајќи ги и трошоците за наплата, губење на бизнисот и угледот. Експертите за сајбер безбедност помагаат да се намалат овие ризици.
• Одржување на усогласеност со регулативата: со сè построгите регулативи за заштита на податоците како што се GDPR, CCPA и други, организациите треба да обезбедат дека се усогласени со овие прописи. Експертите за ИТ безбедност играат клучна улога во спроведувањето соодветни безбедносни мерки и следењето на усогласеноста.
• Брза реакција на инциденти: Дури и со најдобрите превентивни мерки, понекогаш се случуваат инциденти. Експертите за ИТ безбедност се задолжени за брз одговор на инциденти, минимизирање на штетата и обновување на системот.
• Континуирано образование и адаптација: Сајбер нападите постојано се развиваат, па затоа е важно професионалците за ИТ безбедност да останат информирани за најновите трендови и технологии во областа на сајбер безбедноста.

Заклучок

Земајки ги во предвид овие предизвици, професионалците за IТ безбедност станаа клучни членови на тимовите за ИТ безбедност во организации од сите големини и области на работа. Нивната работа е од витално значење за заштита на дигиталните ресурси и зачувување на довербата на корисниците и партнерите.

Треба да се нагласи дека сајбер безбедноста е, во суштина, клучна за зачувување на стабилноста, интегритетот и безбедноста во дигиталната средина. Инвестирањето во сајбер безбедноста не е деловна обврска, туку императив за одржување на конкурентноста, довербата и одржливиот развој во дигиталната ера. За повеќе информации, слободно контактирајте ги нашите ИТ експерти.