Трансфер цени се цените по кои поврзаните страни вршат трансакции меѓу себе, како што се продажба на стоки, давање услуги или пренос на интелектуална сопственост. Трансферните цени се важен механизам во бизнисот на мултинационалните компании, но тие исто така претставуваат значаен извор на потенцијални даночни ризици. Правилната примена на трансферните цени бара темелна анализа и познавање на меѓународните стандарди и законските барања на секоја земја. Правилната анализа на трансферните цени им овозможува на компаниите да работат ефикасно и во согласност со законските норми, минимизирајќи го ризикот од даночни спорови и дополнителни трошоци.
Поврзани страни и важноста на трансферните цени
Поврзани страни се компании кои се дел од истата групација или имаат заеднички контролен интерес. Тоа значи дека меѓусебните трансакции можат да влијаат на распределбата на добивката во рамките на групата. Трансферните цени директно влијаат на приходите и расходите на секоја од поврзаните страни и нивната даночна основа во различни земји. Бидејќи различни земји имаат различни даночни стапки, поставувањето на трансферни цени може да влијае на тоа каде компанијата ќе оствари поголема или помала добивка и затоа ќе плаќа повеќе или помалку данок.
Принципот „надвор од дофат на раката“.
Трансферните цени се дефинираат врз основа на принципот „дофат на рака“. Тоа имплицира дека трансакциите помеѓу поврзаните страни треба да бидат по цени што би важеле помеѓу неповрзани, независни субјекти под споредливи услови. Овој принцип, развиен од Организацијата за економска соработка и развој (OECD), е фундаментално упатство за мултинационалните компании и даночните администрации ширум светот.
OECD насоки и документација за трансферни цени
OECD насоките за трансферни цени за мултинационалните компании и даночните администрации претставуваат меѓународно прифатена рамка за одредување на трансферните цени. Насоките се развиени за да им помогнат на компаниите да воспостават цени „дофат на рака“ и истовремено да им се овозможи на даночните администрации да ја контролираат правилната примена на трансферните цени. Овие упатства се особено корисни за намалување на ризикот од двојно оданочување и за решавање на спорови помеѓу различни даночни јурисдикции.
OECD насоките дефинираат пет главни методи за одредување на трансферните цени. Изборот на метод зависи од природата на трансакцијата, видот на стоките или услугите и достапноста на пазарните податоци.
Документација за трансферни цени
Покрај принципот „дофат на рака“, насоките на OECD ја нагласуваат потребата од детална документација и транспарентност, која вклучува:
- Master File (централно досие) – обезбедува општи информации за компанијата на глобално ниво,
- Local File (Локално досие) – содржи информации специфични за секоја поединечна земја во која работи компанијата.
Комплетната документација за трансферни цени вклучува:
- општи информации за компанијата,
- податоци за поврзани компании,
- опис и обем на трансакции помеѓу поврзаните страни,
- методологијата што се користи за одредување на пазарните цени.
Посебно важен дел од документацијата е функционалната анализа како основа за избор на најсоодветниот метод за утврдување на трансферните цени за поединечни трансакции. Оваа анализа ги зема предвид фактичките услови и околности, како што се активностите на компаниите и природата на трансакциите што ги извршуваат. Врз основа на функционалната анализа, компанијата може да избере метод кој најмногу одговара на конкретните трансакции, за трансферните цени да бидат во согласност со пазарните услови.
Benchmarking анализа и одредување на маржи
Еден од клучните аспекти на трансферните цени според насоките на OECD е определувањето на соодветната маржа за трансакции меѓу поврзаните страни. Методите како што се методот на трошоци плус и методот на цена за препродажба се засноваат на одредување соодветна маржа, која треба да биде во согласност со маржата остварена во споредливи трансакции на слободниот пазар.
При odreduvaweto на маржата, компаниите анализираат споредливи трансакции помеѓу неповрзани субјекти, земајќи ја предвид индустријата, пазарните услови, обемот на производството или продажбата и спецификите на производите или услугите. Насоките на OECD препорачуваат употреба на компаративна анализа на слични компании или трансакции (т.н. анализа на бенчмаркинг), при што се истражуваат слични компании кои работат под споредливи пазарни услови за да се одреди соодветниот опсег на маржа.
Во пракса, методот на трансакциска нето маржа (TNMM) често се користи во мултинационалните компании за да се одреди трансферната цена, бидејќи овозможува пофлексибилен пристап. TNMM овозможува определување на нето профитната маржа која поврзаната страна треба да ја оствари во трансакција, споредувајќи ја со нето профитните маржи остварени од независни компании слични по функција и ризик. Правилно одредената маржа придонесува за реална презентација на трансферните цени, намалувајќи го ризикот од нарушување на даночната основа во различни јурисдикции.
Даночни импликации и казнени одредби
Земјите ширум светот ги заоструваат контролите на трансферните цени за да спречат избегнување даноци и да обезбедат правична распределба на даночните приходи. Во голем број јурисдикции, од компаниите се бара да одржуваат детална документација за трансферните цени, вклучувајќи информации за користениот метод, анализа на пазарните услови и податоци за споредливи трансакции.
Доколку се утврди дека трансакциите меѓу поврзаните страни не се во согласност со принципот „дофат на рака“, даночните власти можат да ги прилагодат трансферните цени, што резултира со дополнителен износ на данок. Мерките што даночните власти можат да ги применат се однесуваат на:
- Зголемување на данокот на добивка – даночната основа е прилагодена на пазарната вредност,
- Камата на дополнителен данок – пресметана на сите дополнителни обврски врз основа на корекции,
- Казни – за компаниите кои не водат соодветна документација или нема да достават извештај за трансферна цена во законскиот рок.
Предизвици и ризици во пракса
Трансферните цени во пракса носат голем број предизвици и ризици. Најголемите предизвици ја вклучуваат сложеноста на одредувањето на соодветен метод за анализа на трансферните цени, како и ризикот од неправилно утврдени маржи или неусогласеност со локалните закони. Дополнително, компаниите се соочуваат со високи казни за несоодветна или некомплетна документација, што ја нагласува потребата од внимателна подготовка и евиденција на трансферните цени.
Затоа е клучно да соработувате во овие процеси со доверливи партнери. Експерти кои имаат искуство и длабоко разбирање на оваа сложена област. Искусните партнери можат да ви помогнат да избегнете грешки и да обезбедите усогласеност со релевантните закони и меѓународни стандарди, како што е пропишано во Правилникот за трансферни цени и методи издаден од Даночната управа на Република Македонија. Во Унија, работиме со:
- Со креирање на документација за трансферните цени,
- Функционална анализа и избор на соодветен метод,
- Анализи на бенчмаркинг,
- Консултации и давање експертска поддршка за усогласување на бизнисот со насоките на OECD.
Компаративен приказ на обврските во регионот
| Србија | Словенија | Хрватска | БИХ | Црна Гора | Македонија | |
| Кој е должен да подготви TP документација | Субјекти со трансакции со поврзани лица во текот на годината. | Субјекти со трансакции со поврзани лица во текот на годината. | Субјекти со трансакции со поврзани лица во текот на годината. | Субјекти со трансакции со поврзани лица во текот на годината. | Субјекти со трансакции со поврзани лица во текот на годината. | Даночните обврзници со приход над 300 мил. МКД (околу 4.869.550 евра) и трансакции со поврзани лица. |
| Праг на материјалност за TP документација | Трансакции до 8 мил. динари (околу 69.000 евра) може да биде во кондензирана форма. | Нема праг на материјалност. | Нема праг на материјалност. | Нема праг на материјалност. | Збирен извештај за трансакции до 10 мил. МКД (околу 162.285 евра) или со жители на Северна Македонија. | Збирен извештај за трансакции до 10 мил. МКД (околу 162.285 евра) или со жители на Северна Македонија. |
| Фреквенција на подготовка на документација | Годишно доколку имало трансакции со поврзани лица | Годишно доколку имало трансакции со поврзани лица | Годишно доколку имало трансакции со поврзани лица | Годишно доколку имало трансакции со поврзани лица | Годишно доколку имало трансакции со поврзани лица | Годишно доколку се исполнети горенаведените услови |
| Рокови за TP документација и обелоденување | 180 dana od isteka perioda za koji se obračunava porez. | 3 meseca od isteka perioda za koji se obračunava porez. | 4 meseca nakon završetka poslovne godine. TP dokumentacija – na zahtev poreskih organa. | Na zahtev poreskih organa. | 3 meseca nakon završetka poslovne godine za velike obveznike (do 2027. rok produžen do 30. juna), 45 dana po zahtevu poreskih organa za ostale. | Krajnji rok za CIT prijave i TP dokumentaciju je 30. septembar tekuće godine za prethodnu godinu. |
| Јазик на документација | Локален јазик | Локален јазик | Локален јазик | Локален јазик | Локален јазик | Локален јазик |
| Обврска за објавување податоци | Задолжително обелоденување на приходите и расходите и даночните корекции врз основа на ТП анализа. | Задолжително обелоденување на приходите и расходите и влијанието на трансакциите врз основа на TP анализа. | Задолжително обелоденување на трансакции и прилагодувања во форма PD-IPO врз основа на TP анализа. | Задолжително обелоденување на приходите и расходите и даночните корекции врз основа на ТП анализа. | Задолжително обелоденување на приходите и расходите и даночните корекции врз основа на ТП анализа. | Задолжително обелоденување на приходите и расходите и даночните корекции врз основа на ТП анализа. |
| Казни | Од 100.000 динари (околу 800 евра) до 2 милиони. динари (околу 16.500 евра) за правно лице, до 100.000 динари за одговорно лице. | Од 800 до 15.000 евра за правни лица, до 30.000 евра за големи фирми. | Do 200.000 HRK (oko 27.000 EUR) za firmu i 20.000 HRK za odgovorno lice. | До 200.000 куни (околу 27.000 евра) за компанија и 20.000 куни за одговорно лице. | Од 1.000 до 20.000 евра. | Од 300 до 6.000 евра за правни лица во зависност од големината; Од 50 до 500 евра за одговорни лица. |
Бесплатен вебинар: Дознајте сè за трансферните цени
Ве покануваме да учествувате на нашиот бесплатен вебинар за трансферни цени. Ова е единствена можност да стекнете практично знаење и да ги расчистите сите сомнежи поврзани со трансферните цени.
Што можете да очекувате?
- Во вебинарот детално ќе ги покриеме следните теми:
- Основи на трансферните цени и принципот „надвор од дофат“,
- Насоки и методи на OECD за одредување на трансферните цени,
- Како да се намали ризикот од дополнителни даночни трошоци и казни од Даночната управа
Детали за вебинарот:
- Дата: 04. 12. 2024.
- Време: 13.00 časova
- Предавач: Dragana Ašić Ratkovac, Business Manager Consulting
Не ја пропуштајте можноста да научите како правилно да управувате со трансферните цени.
Зошто да присуствувате?
Овој вебинар е особено корисен за:
- Менаџери за финансии и сметководство,
- даночни советници,
- Сопственици и менаџери на компании.
Зачувајте место во вашиот календар. Придружете ни се за да го подобриме вашиот бизнис и да обезбедите усогласеност со законските норми.
Како да аплицирате?
За повеќе детали за вебинарот и регистрација, кликнете ТУКА. Ветуваме значајна програма и корисни совети за секојдневниот бизнис!
